De Drieklimatenkas van de Hortus Botanicus in Amsterdam is sinds 1993 met haar expressieve staalconstructie een herkenningspunt in de stad. Na twintig jaar was deze kas met drie klimaatzones toe aan een bouwkundige vernieuwing om weer klaar te zijn voor de toekomst. Vic Obdam Staalbouw mocht aan de slag met deze renovatie, met behoud van de bestaande staalconstructie. Een succesvol project, dat werd bekroond met een Construsoft BIM Award 2025 in de categorie Commerciële projecten.

Vic Obdam werd al in de ontwerpfase bij het project betrokken om het schetsontwerp naar een definitief ontwerp te brengen. “De bestaande staalconstructie bleef behouden. Daarom hebben we het hele gebouw met onze eigen FARO-scanner in kaart gebracht”, vertelt Thomas Ligthart, tekenaar en technisch beheerder bij Vic Obdam. “Dat was een flinke uitdaging, want toen we begonnen, stond de kas nog vol met bomen tot aan het dak. Die bewogen voortdurend door de ventilatie, wat het koppelen van de scans moeilijk maakte.”

Het team wist de puntenwolken uit de scans samen te voegen tot één betrouwbaar model dat de basis werd voor de volledige engineering in Tekla Structures. Ligthart: “Alle nieuwe onderdelen zijn virtueel ingepast, zodat we vooraf wisten of alles zou passen. Zelfs de vervorming van de oude constructie na het verwijderen van het oude dak hebben we kunnen voorspellen.” 

Digitaal samenwerken met Tekla Structures en Trimble Connect

Dit 3D-model in Tekla Structures vormde het hart van de samenwerking tussen architect, constructeur en staalbouwer. En monteurs raadpleegden op de bouwplaats het Trimble Connect-model op tablet of telefoon, zodat ze direct de juiste boutlengtes, beugels en posities konden zien. “Je kunt zo’n project niet meer op papier uitleggen”, verzekert Ligthart. “Er zit te veel variatie in." 

Vanuit Tekla Structures werden onderdelen doorgerekend in IDEA StatiCa, waarna de berekende verbindingen direct weer konden worden teruggevoerd in het 3D-model in Tekla Structures. “Dat is de kracht van digitaal samenwerken”, weet directeur Pieter Klijn van Vic Obdam. “We konden de koppelingen van het nieuwe ETFE-luchtkussendak tot op boutniveau afstemmen met onze projectpartners ABT Constructies Velp en architect ZJA.” 

Project vol maatwerk

Alleen al voor de bevestiging van het dak werden 4.400 unieke beugels geproduceerd, elk met een eigen hoek, lengte en zetting. Ligthart: “Deze hebben we allemaal in Tekla Structures gemodelleerd en via een CAD-workflow naar onze kantbanken gestuurd. Daardoor kon elk onderdeel exact worden gemaakt zoals bedoeld. Zonder dat model was dat ondenkbaar geweest.” 

Ook de goten bleken een verhaal apart. Door de grillige dakranden in combinatie met de kleine hoeveelheden durfde geen leverancier het project aan. “We hebben de aluminium goten en het Pluvia-systeem toen zelf ontworpen, geproduceerd en gemonteerd”, aldus Klijn. “De goten sluiten nu perfect aan, en dat is puur BIM-werk: je ziet vooraf hoe alles past.” 

Slim bouwen in de binnenstad

Een andere uitdaging was de uitvoering midden in Amsterdam. Dit vroeg om creatieve logistiek. Rond de kas was weinig werkruimte beschikbaar, waardoor Vic Obdam het staal deels over de grachten moest aanvoeren. Voor het hijswerk zette het bedrijf een eigen elektrische kraan in, die stil en emissievrij kon opereren tussen de bestaande liggers. “Dat was letterlijk millimeterwerk”, herinnert Klijn zich. 

Duurzaam en toekomstgericht

De renovatie ging verder dan techniek alleen. In dit project komen duurzaamheid, hergebruik en erfgoed samen. De hoofddraagconstructie bleef behouden, wat veel materiaal en CO₂ bespaarde. De nieuwe ETFE-kussens in het dak verbeteren de isolatie en verminderen het gewicht op de bestaande spanten.

Bovendien is de kas nu volledig gasloos: warmte komt via een ondergronds systeem van het nabijgelegen kunstmuseum Hermitage, waarvan de restwarmte van bezoekers wordt benut. “Dit is een moderne vorm van energiedeling”, zegt Klijn. “De warmte van het museum verwarmt hier de jungle. Dat past perfect bij de visie van de Hortus: ecologisch en technologisch verantwoord.” 

Een gezamenlijke prestatie

Na ruim een jaar engineeren, produceren en monteren staat de vernieuwde Drieklimatenkas weer te schitteren. De fraaie staalconstructie is nog altijd zichtbaar en ondersteunt nu een futuristisch dak dat als een wolk boven de tropen zweeft. “Elke verbinding vroeg om een eigen oplossing, en dat maakt het extra bijzonder om te zien dat alles klopt zoals we het in Tekla Structures hadden bedacht”, zo blikt Ligthart terug.

Voor Vic Obdam is het de derde keer dat het bedrijf een Construsoft BIM Award wint. Toch voelt dit project voor Klijn extra bijzonder. “We hebben hier écht laten zien wat BIM toevoegt aan vakmanschap. Je kunt met digitale tools alleen zulke resultaten bereiken als het hele team meewerkt, van ontwerp tot montage. Dat maakt dit een project om trots op te zijn.” 

Ook slimmer bouwen met BIM?

Ben je benieuwd wat Tekla Structures voor jouw bedrijf kan betekenen? We helpen je graag. Neem contact met ons voor meer informatie over 3D BIM-software.